Trang TNQN có nhận được bài của BÙI MINH VŨ viết về tập thơ ” HỒN QUÊ” của Hà Quảng. (Nhà giáo, nhà thơ miền Núi Ấn – Sông Trà). Cảm ơn tác giả và giới thiệu cùng bạn đọc.
KHÁT KHAO HƯỚNG TỚI CÁI ĐẸP DUNG DỊ TRONG TẬP THƠ”HỒN QUÊ” CỦA HÀ QUẢNG
Thơ Hà Quảng là sự khao khát hướng tới cái đẹp dung dị trong đời sống hàng ngày. Mọi sự thay đổi phải làm cho cuộc đời đẹp hơn, nhân văn hơn. Đây là dấu ấn xuyên suốt từ những bài thơ in trong các tập: “Con sóng tình yêu” (2010), “Thao thức” (2013), “Mưa hoang” (2015) và đến hôm nay với tập “Hồn quê”.
Thật cảm động khi tác giả tâm huyết hướng về quê hương, ca ngợi nơi đất ở với những địa danh quen thuộc: Mộ Đức, Minh Long, Lý Sơn…với dòng: sông Thoa, sông Vệ, sông Trà (Quảng Ngãi), sông Đà Rằng (Phú Yên)… ; rồi những đỉnh: núi Bạc, núi Điệp, núi Ấn… Tác giả đã đi nhiều nơi, nên dấu ấn trong thơ khá rõ về: Tuy Hòa, Pleiku, Sài Gòn… Chừng ấy địa danh cứ ám ảnh trong thơ Hà Quảng như những vùng yêu thương không bao giờ mờ nhạt.
Khi những con tàu ra đảo, là mùa xuân nơi Trường Sa lại về: “Mùa xuân nơi Trường Sa thân yêu/Đâu chỉ có sóng gió và mây trời lồng lộng/Mà có cả chiếc bánh chưng dáng hình của đất/Bầu trời xanh chắp cánh giấc mơ xanh.” Anh tự hào các thế hệ hôm nay đều có chung:“Lời thề thiêng liêng cao cả nhất/Quyết không để một tấc đất bị mất/Quyết không để kẻ thù chiếm lấy đảo nhà” (Mùa xuân nơi Trường Sa). Chính điều này đã cho chúng ta thấy rằng: phải yêu những gì chúng ta có và không bao giờ quên nơi ta sinh ra, lớn lên. Không gian nguồn cội day dứt không nguôi, cứ cháy lên như ngọn lửa trong lòng tác giả khi viết về quê hương có sự đổi thay nhiều nhưng “em có về không?” để nhìn những đồng lúa vàng, trải qua những chiều đẹp bên dòng Vệ giang, nghe những tâm tư của cha, của mẹ: “Em có về với đất Quảng quê ta?/Cánh đồng lúa mơn man đang thì con gái/Núi Thiên Ấn muôn người đi trẩy hội/Trời đất giao mùa mẹ mong đợi chờ em.”(Em có về Quảng Ngãi?). Câu hỏi cứ lặp lại ở nhiều bài thơ: “Em có về thăm Mộ Đức yêu thương?”; “Em có về Đức Nhuận quê anh?”; ‘Tháng tư này em có về thăm?/Thăm mẹ thăm cha, thăm những gì em nhớ/Người dân quê ta chân thành cởi mở/Đợi đứa con xa nay có hứa ngày về”…
Trong thơ Hà Quảng, hình ảnh người thầy khả kính được thể hiện: “Thầy giáo già đứng lặng hồi lâu/Nhìn hàng cây sân trường gió mát/Như lắng nghe mùa xuân về ca hát/Mái trường này thầy gắn bó từ lâu” (Thầy giáo già). Và mai này không còn đứng trên bục giảng, thầy sẽ về hưu, vẫn “Mong các em ngày càng thành đạt” (Khúc chậm trước khi về hưu). Càng trân trọng hơn khi ở tuổi đôi mươi, cô giáo đã tình nguyện cõng chữ lên non: “Cô giáo vùng cao lòng nao nao vui sướng/Cõng chữ lên non cho những học trò”(Cõng chữ lên non). Chính vậy, nên tình thầy cô với học trò ngày càng gắn bó, mỗi thế hệ học sinh ra trường đều không quên lớp cũ, trường xưa: “Bao năm cách trở sông sâu/Nay về trường cũ nặng câu ân tình” (Về lại trường xưa). Ghi lưu bút là dấu lặng không thể thiếu trong thế giới tinh thần của tuổi học trò: “Có những phút em thấy lòng êm ả/Lưu bút hiện về cõi lặng nhớ xa xăm” (Em ghi lưu bút).
Trong tình cảm thân thương ấy, tình yêu là dấu son sâu đậm, được tác giả cân nhắc, đong đo, thể hiện với niềm đam mê ngọt ngào và thánh thiện: “Trong cuộc đời có nhiều nỗi ước ao/ Ước ao nhất mong tình mình luôn gìn giữ/… Ngày Sài Gòn nếu anh không có em/Phố xá sẽ buồn và bao điều không nghĩa lý” (Ngày Sài Gòn). Hà Quảng là một thầy giáo nhưng khi làm thơ về tình yêu thì anh như trẻ lại, nhìn lại, chiêm nghiệm những gì đã qua: “Đám cưới nhà bên rộn ràng cười nói/Anh cảm lòng mình trẻ lại trước mùa xuân” (Quảng Ngãi vào xuân). Nhớ về ngày xưa, nhớ mùa thu đi qua, nhớ một hình bóng mơ hồ bàng bạc trong thơ anh: “Thu đã về và thu đi qua/Mùa thu lặng lẽ bước chân dài/Đêm sâu thầm ước trong khóe mắt/Không biết bây giờ ai nhớ ai.” (Mùa thu đi qua). Câu hỏi “ai nhớ ai?” rất khó trả lời nên tâm trạng day dứt này bàng bạc trong thơ, mênh mang buồn, bâng khuâng nhớ: “Ngày không em con đường xưa chốn cũ/Ngẩn ngơ buồn anh rẽ chốn hoang sơ’’. Dù bóng dáng em chỉ là ảo ảnh, nhưng anh vẫn không nguôi lòng hướng đến người yêu: “Ai hiểu được trái tim sao rạo rực/Khi tình yêu bùng cháy phía chân trời.” (Ảo ảnh).
Thời gian tình yêu trong thơ của Hà Quảng lâu dài từ tháng giêng cho đến tháng chạp, từ năm này đến năm sau, không dứt. Không gian tình yêu rộng lớn, mênh mang, không biết em ở đâu để tìm, nhưng anh không trách, dường như có chút đau đáu: “Trong sâu thẳm em có nghe tiếng vọng/Cõi lòng ai con sóng vỗ sông sâu” (Em ở đâu?).
Đối với Hà Quảng “Tình yêu luôn mới mẻ/ thắp sáng cả niềm tin/ Dẫu đá cũng hao mòn/Tình yêu luôn tồn tại/Tình yêu em mãi mãi…”(Giữa đôi bờ hư thực). Anh không bao giờ muốn người tình buồn, dù nàng không duyên nợ: “Nhiều lúc em buồn mong manh lá cỏ/Anh xác xơ lòng như cánh gió chiều rơi”(Anh không muốn em buồn).
Tình yêu trong thơ Hà Quảng là một sự tiếc nuối: “Hoa cải vàng sương bên kia lãng đãng/Em có chồng anh nhớ tháng ba xưa” (Tháng ba vàng nỗi nhớ); là một tình yêu đơn phương: “Lặng lẽ lòng ai thương nhớ ai” (Tình thơ); là khúc bi ca về tình yêu đã mất.
Đặc trưng trong thơ Hà Quảng là gần với đời sống hàng ngày, dễ hiểu, dễ cảm nhận. Nhiều câu thơ hay, ấn tượng. Cách dùng chữ táo bạo: “Tháng hai gầy sương khói mong manh” (Tháng hai mòn nỗi nhớ). Láy nguyên âm đôi làm câu thơ thi vị: “Chiều tháng tư quê em mưa lưa thưa” (Mưa tháng tư). Có câu thơ gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày của cư dân bản địa: “Bà con láng giềng dường như cũng đợi/Vẫn nhớ em nên cứ hỏi thăm hoài” (Tháng tư rồi em có về không?). Thần thái thơ Hà Quảng thường ở câu mở đầu và câu kết thúc bài thơ, nhưng ám ảnh hơn khi anh cứ buông thả lời phóng túng lại là cá tính sáng tạo của thi sĩ.
Đọc thơ Hà Quảng, người đọc dễ thấy thơ anh dù viết về đề tài nào vẫn không bi lụy, không tuyệt vọng. Suy cho cùng, thơ như muốn níu con người đứng dậy, đi tới, và anh đã thể hiện hết mình qua tập thơ : “Hồn quê”.
Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc gần xa!
Buôn Ma Thuột, tháng 6-2017
BÙI MINH VŨ
